Piekary Śląskie zabytki, atrakcje, przewodnik

Piekary Śląskie to średniej wielkości miasteczko w południowej Polsce, należące do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Liczą obecnie niewiele ponad 50 tysięcy mieszkańców i wchodzą w skłąd konurbacji katowickiej. Piekary pod ponad 200 laqt sa ważnym centrum pielgrzymkowym i ośrodkiem kultu maryjnego. Pomimo osiemsetletniej historii prawa miejskie uzyskały dopiero po II wojnie światowej. Przez miasto przepływa rzeka Brynica.

Bazylika w Piekarach Śląskich

Historia

Pierwotna nazwa osady stanowiącej zalążek dzisiejszego miasta brzmiała „Pecare” i prawdopodobnie pochodziła od fachu piekarzy. Po raz pierwszy wspominają o niej dokumenty z 1277 roku. Wieś o tej nazwie istniała jako poddańcza osada bytomia i na jego rzecz świadczyła wszelkiego typu usługi, w tym wypiek chleba. Dopiero 400 lat później zaistniała w historycznych dokumentach miejscowość Wielkie Piekary i to, jako miejscowość tętniąca życiem i intensywnie rozwijająca się. W połowie XVII wieku rozpoczął się kult matki Boskiej Piekarskiej, dzięki czemu zaczęli tu napływać pielgrzymi. Piekary odwiedzali tacy goście, jak król Jan III Sobieski, i August II Mocny. W XIX wieku miejscowość rozwijała się kulturalnie i rozbudowywała infrastrukturę. Powstała polska drukarnia i czytelnie, towarzystwa gimnastyczne i śpiewacze, rozwijał się nurt polski. Pod koniec I wojny Piekary liczyły ok. 16 000 mieszkańców. Posiadały sieć elektryczną, wodociąg, tramwaj elektryczny, 4 szkoły powszechne, męską szkołę rzemieślniczą, szkołę dla panien, pocztę, posterunek policji, 11 restauracji, 68 sklepów, 37 warsztatów rzemieślniczych. W plebiscycie Piekary opowiedziały się za włączeniem do Polski. 10 VII 1939 r. na mocy ustawy Sejmu Śląskiego Piekary Śląskie otrzymały prawa miejskie z mocą obowiązującą od 1940 r. Wybuch wojny spowodował, że faktyczna realizacja tej ustawy nastąpiła dopiero w 1947 r.

Zabytki

Większość zabytków w Piekarach Śląskich związana jest z kościołem i kultem maryjnym. Chociaż samo miasto szczyci się długą kilkusetletnią historią, sięgającą czasów średniowiecza, to miastem zostało niedawno, a przez wiele stuleci nie posiadało żadnych trwałych i wartościowych zabytków. Najciekawszy jest zapewne XIX-wieczny zespół kościelny, na który składa się kościół parafialny pod wezwaniem NMP i Św. Bartłomieja z trójskrzydłowymi krużgankami, kaplicami i murem z rzeźbami apostołów. Z kolei z drugiej połowy XIX wieku pochodzi kościół kalwaryjski pw. Przemienienia Pańskiego. Został on wybudowany w stylu neogotyckim. Zespół Kalwarii Piekarskiej obejmuje kaplice wybudowane w trzech różnych stylach: neogotyckim, neorenesansowym i neobarokowym. Kolejny piekarski kościół to kościół parafialny pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła z ostatnich lat XIX wieku. W Piekarach Śląskich znajdują się też kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych oraz dawny Zespół Szpitala Spółki Brackiej, który dziś jest siedzibą nowoczesnego Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej. W skład zespołu poza głównym pawilonem szpitalnych wchodzi portiernia, budynek mieszkalny, budynek pralni i kuchni, pawilon dziecięcy oraz prosektorium i kaplica.

Kopiec Wyzwolenia

Najważniejszym i najbardziej charakterystycznym symbolem Piekar Śląskich jest zapewne Kopiec Wyzwolenia. Jego powstanie sięga 1930 roku, kiedy to w 10 lat po śląskim powstaniu odbyło się spotkanie jego aktywnych uczestników. Obecny na zlocie komendant lwowskiego Korpusu Kadetów, płk Kazimierz Florek zasugerował budowę pomnika na pamiątkę śląskich wydarzeń. Postać pomnika-kopca zaproponował sekretarz Związku Powstańców Śląskich, Stanisław Mastalerz. 20 VIII 1933 r. odbyły się uroczystości uczczenia 250 rocznicy pobytu w mieście króla Jana II Sobieskiego. W wyznaczonym pod kopiec miejscu przygotowano skrytkę, a w niej umieszczano urny z ziemią przesiąkniętą krwią Polaków, walczących na przestrzeni niemal tysiąca lat o wolność i suwerenność Ojczyzny oraz przyłączenie Śląska do Polski, ziemię z grobów sławnych władców polskich, a także prochy polskich rycerzy i chłopów spod Grunwaldu. Praca związana była z przeniesieniem 29 000 m3 ziemi. Zgłaszali się do niej spontanicznie zwykli ludzie oraz działacze, sportowcy, studenci, a nawet mieszkańcy i działacze z innych miast. Wagoniki z ziemią przepychano po specjalnych szynach wokół kopca. Planowaną na osiem lat budowę zakończono w 1937 roku. Podczas wojny kopiec nieco ucierpiał,. Ale dokonano jego renowacji. W czasach socjalistycznych próbowano też stworzyć tu miejsce rozrywki, ale na szczęście pomysł nie został zrealizowany. Współcześnie przywrócono mu pierwotne znaczenie pomnika pamięci. Ostateczne wymiary kopca, to 20 m wysokości, 68 m średnica podstawy i 25 000 m3 objętość masy.

Informacje ogólne

Powierzchnia 39,98 km²
Ludność 57,34 tys
Gęstość 1472 os./km²
Prawa miejske 1947 rok